Συμβάσεις «μηδενικών ωρών»

Την κατεδάφιση και των καταλοίπων του προ Μνημονίου εργασιακού καθεστώτος, την ακύρωση οιασδήποτε προστασίας του εργαζόμενου έναντι του εργοδότη και τη συντριβή της αμοιβής της εργασίας επιφέρει το νέο εργασιακό πλαίσιο που προωθούν κυβέρνηση και τρόικα.
Στο όνομα της ανεργίας, που κινείται προς το 30%, η κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου ετοιμάζεται να αντικαταστήσει το καθεστώς στης 18μηνης “προσωρινής εργασίας” με το μοντέλο των δίμηνων συμβάσεων χωρίς μισθολογικές, ασφαλιστικές και χρονικές δικλίδες, το οποίο στη Μ. Βρετανία φέρει τον εύγλωττο χαρακτηρισμό: καθεστώς “μηδενικής εργασίας”.

Τι είναι οι συμβάσεις «μηδενικών ωρών»;

• Ο εργοδότης δεν έχει την υποχρέωση να σου εξασφαλίσει τις ελάχιστες ώρες εργασίες κι επομένως και το ελάχιστο εισόδημα.

• Οι ώρες δουλειάς δεν είναι προκαθορισμένες.

• Στην καλύτερη των περιπτώσεων ο εργαζόμενος μαθαίνει πότε θα δουλέψει στις αρχές του μήνα ή της εβδομάδας. Μπορεί να το πληροφορηθεί και την ίδια ημέρα. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να είναι διαθέσιμος όταν ειδοποιηθεί.

• Ο εργοδότης έχει το δικαίωμα να απαιτήσει να κάνει ο εργαζόμενος διαφορετικές δουλειές κάθε φορά και να απασχοληθεί παρατεταμένες ώρες «όταν είναι απαραίτητο». Η Subway, για παράδειγμα, θέτει ως όρο για υπογραφή μιας τέτοιας σύμβασης να παραιτηθεί ο εργαζόμενος από το δικαίωμα της εβδομάδας των 48 εργάσιμων ωρών.

• Ο εργοδότης δεν υποχρεούται να εγκρίνει άδεια ασθένειας ή επίδομα διακοπών.

• Ο εργαζόμενος, ακόμα κι αν απασχολείται ελάχιστες ώρες και δεν μπορεί στην ουσία να εξασφαλίσει τα προς το ζην, δεν δικαιούται βοήθημα από το κράτος διότι δεν θεωρείται άνεργος.

Στρατός εργαζομένων με καταχρηστικές συμβάσεις

Δεκάδες μεγάλες επιχειρήσεις στην Αγγλία -και το ίδιο το Μπάκιγχαμ- χρησιμοποιούν τις λεγόμενες συμβάσεις «μηδενικών ωρών», που κρατούν τους εργαζομένους ομήρους και δεν διασφαλίζουν αξιοπρεπή διαβίωση.

Δεκάδες μεγάλες επιχειρήσεις στην Αγγλία -και το ίδιο το Μπάκιγχαμ- χρησιμοποιούν τις λεγόμενες συμβάσεις «μηδενικών ωρών», που κρατούν τους εργαζομένους ομήρους και δεν διασφαλίζουν αξιοπρεπή διαβίωση

 →Η McDonald’s παραδέχθηκε ότι το 90% του προσωπικού της στη Βρετανία -δηλαδή περίπου 83.000 εργαζόμενοι- απασχολούνται με τέτοιες συμβάσεις, αναδεικνύοντας την επιχείρηση στον μεγαλύτερο εργοδότη «μηδενικών ωρών» της χώρας

 Της Ελλης Πάνου

Η McDonald’s με 92.000 υπαλλήλους. Η Sports Direct -η μεγαλύτερη επιχείρηση λιανικής αθλητικών ειδών στη Βρετανία- με 23.000 υπαλλήλους. Η δεύτερη μεγαλύτερη αλυσίδα κινηματογράφων στη Βρετανία, η Cineworld, με 4.500 εργαζομένους. Το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Το υπουργείο Αμυνας. Η μεγάλη αλυσίδα παμπ J.D. Wetherspoon, με 24.000 υπαλλήλους. Οι επιχειρήσεις φραντσάιζ σάντουιτς και γρήγορου φαγητού Subway. Η εταιρεία Spirit Pub Co με πάνω από 16.000 εργαζομένους. Η γνωστή βρετανική αλυσίδα Boots, με προσωπικό 4.000. Οι εταιρείες Burger King και Domino’s Pizza, με συνολικά πάνω από 40.000 εργαζομένους. Οι αίθουσες τέχνης Tate Galleries. Η Amazon. Η μη κερδοσκοπική οργάνωση National Trust, που διαχειρίζεται ιστορικές τοποθεσίες και φυσικά πάρκα σε όλη τη χώρα. Το παλάτι του Μπάκιγχαμ. Τα τοπικά συμβούλια των Εργατικών. Και εκατοντάδες άλλες μικρότερες επιχειρήσεις στη Βρετανία.

Ολοι, όπως αποκάλυψε αρχικά η εφημερίδα Guardian, χρησιμοποιούν κατά κόρον και σε ορισμένες περιπτώσεις αποκλειστικά τις λεγόμενες συμβάσεις «μηδενικών ωρών», που κρατούν τους εργαζομένους ομήρους, προσφέρουν την «ψευδαίσθηση» της εργασίας και δεν διασφαλίζουν τις περισσότερες φορές αξιοπρεπή διαβίωση.

Χιονοστιβάδα αποκαλύψεων

Παρότι η κυβέρνηση, επικαλούμενη τη Στατιστική Υπηρεσία, ισχυρίστηκε ότι μόνο 200.000 έως 250.000 εργαζόμενοι (το 0,84% του εργατικού δυναμικού) είχαν υπογράψει «συμβάσεις μηδενικών ωρών», μετά το πρώτο δημοσίευμα του Guardian, η χιονοστιβάδα των δημοσιευμάτων που ακολούθησε αποκάλυψε μια τελείως διαφορετική εικόνα: μεγάλες και μικρές βρετανικές επιχειρήσεις, ιδιωτικές και δημόσιες, δείχνουν να έχουν εθιστεί σε μια μορφή εργασίας που καταγγέλλεται τουλάχιστον ως καταχρηστική και ως εκμετάλλευση ενός ευάλωτου εργατικού δυναμικού, που εντείνει την αβεβαιότητα και το στρες.

Η McDonald’s, για παράδειγμα, παραδέχθηκε ότι το 90% του προσωπικού της στη Βρετανία -δηλαδή περίπου 83.000 εργαζόμενοι- απασχολούνται με τέτοιες συμβάσεις, αναδεικνύοντας την επιχείρηση στον μεγαλύτερο εργοδότη «μηδενικών ωρών» της χώρας.

Εκπρόσωπος της εταιρείας δήλωσε ότι «οι μελλοντικοί υπάλληλοι στις αιτήσεις για πρόσληψη καλούνται να απαντήσουν ποιες ημέρες μπορούν να εργαστούν», ότι αυτή η τακτική -που εφαρμόζεται από το 1974 που άνοιξε το πρώτο κατάστημα στη Βρετανία- εξυπηρετεί αρκετούς εργαζομένους της που θέλουν «ευέλικτα ωράρια», το ωράριο είναι προγραμματισμένο εκ των προτέρων και οι συμβάσεις αυτές «δεν επηρεάζουν τα δικαιώματα σε επιδόματα». Αντίθετα η σύμβαση της Subway αναφέρει με σαφήνεια ότι «η εταιρεία δεν υποχρεώνεται να διασφαλίζει την εργασία, οι ώρες δουλειάς δεν είναι προκαθορισμένες και η επιχείρηση διατηρεί το δικαίωμα να απασχολεί τον εργαζόμενο σε διάφορα πόστα και με παρατεταμένο ωράριο».

Στη Sports Direct -του δισεκατομμυριούχου Μάικ Ασλεϊ- που απασχολεί 20.000 εργαζομένους με συμβάσεις «μηδενικών ωρών», ο υπάλληλος ποτέ δεν γνωρίζει πόσες ώρες θα δουλέψει από εβδομάδα σε εβδομάδα, την ώρα που οι περίπου 2.000 μόνιμοι υπάλληλοι θα βάλουν στην τσέπη τους, φέτος, μπόνους δεκάδες χιλιάδων λιρών. «Εάν τύχει και πέσεις στη δυσμένεια του προϊσταμένου σου ή σχηματίσει την εντύπωση ότι δεν τα πας καλά», λέει η 30χρονη Ζαχέρα Αμπραχαμ, πρώην εργαζόμενη στη Sports Direct, «τότε οι ώρες σου μειώνονται. Επρεπε να τους καλοπιάνω συνέχεια μόνο και μόνο για να μπορώ να δουλέψω. Συνήθως τηλεφωνούσαν στο μέσον της ημέρας για να σε ρωτήσουν «μπορείς να έρθεις τώρα για δουλειά;». Ζούσα μέσα στην αβεβαιότητα και δεν μπορούσα να λειτουργήσω ως γονιός. Ενιωθα ότι με χειραγωγούσαν και με εκφόβιζαν». Η Ζαχέρα κατέθεσε μήνυση κατά της εταιρείας και η υπόθεση ανάλογα με την έκβασή της μπορεί να αποτελέσει προηγούμενο για τους εκατοντάδες χιλιάδες άλλους εργαζομένους με συμβάσεις «μηδενικών ωρών».

Οπως οι δεκάδες χιλιάδες απασχολούμενοι στην Amazon. Σε ρεπορτάζ του το Channel 4 μίλησε με πρώην εργαζομένους στις τεράστιες αποθήκες που διατηρεί ο αμερικανικός κολοσσός στο Rugeley, στα Midlands, συλλέγοντας σωρείες κατηγοριών: Δούλευαν 10 ώρες, με μόλις 30 λεπτά διάλειμμα εκ των οποίων τα 20 λεπτά τα δαπανούσαν για να πάνε και να έρθουν στην καντίνα.

Η Amazon -λένε- απέλυε το προσωρινό προσωπικό για να αποφύγει να πληρώνει τα επιδόματα που δίνει στους μόνιμους υπαλλήλους της. Ορισμένοι καταγγέλλουν ότι οι προϊστάμενοι παρακολουθούσαν με GPS τις κινήσεις τους, τους έκαναν σωματική έρευνα «μήπως φεύγουν με κλεμμένα», κατέγραφαν εάν μιλούσαν στη διάρκεια της εργασίας με συναδέλφους τους ή δήλωναν ασθένεια, ακόμα και εάν «ξόδευαν πολύ χρόνο στην τουαλέτα» και στο «τρίτο αδίκημα» τους έδιωχναν. Οι εργασιακές συνθήκες είναι τόσο άθλιες -ισχυρίστηκαν- που και οι ντόπιοι, παρότι υποφέρουν από την ανεργία μετά το κλείσιμο των ορυχείων της περιοχής, αρνούνται να αναζητήσουν εκεί δουλειά.

Ξεπερνούν το εκατομμύριο

Διαψεύδοντας την κυβέρνηση την περασμένη Δευτέρα, το Ινστιτούτο Προσωπικού και Ανάπτυξης (CIPD) δημοσιοποίησε νέα έρευνα σύμφωνα με την οποία οι εργαζόμενοι με συμβάσεις «μηδενικών ωρών» δεν είναι αμελητέο ποσοστό του συνόλου, αλλά πιθανόν ξεπερνούν συνολικά το ένα εκατομμύριο κι αποτελούν το 3% έως 4% του εργατικού δυναμικού της χώρας. Τα συνδικάτα ζητούν τώρα την κατάργηση αυτής της μορφής εργασίας, οι εργοδότες υποστηρίζουν ότι έτσι βοηθούν την οικονομία, ο κυβερνητικός εταίρος του Κάμερον, Φιλελεύθερος Νικ Κλεγκ έδειξε μια προσωπική ευαισθησία για την «ανασφάλεια που προκαλεί αυτή η μορφή εργασίας, παρότι ο ίδιος πιστεύει στην ευελιξία της αγοράς», ενώ ο αρμόδιος υπουργός Βινς Κέιμπλ εξετάζει εκ νέου την πρακτική. Παρά τις πιέσεις των επιχειρηματιών, οι ειδικοί τον συμβουλεύουν να λάβει υπόψη του «όχι μόνο το μέγεθος του προβλήματος αλλά και τις επιπτώσεις που έχουν αυτού του είδους οι συμβάσεις στα δικαιώματα των εργαζομένων, το εισόδημά τους και την προσωπική τους ζωή».