Ο νέος Εργασιακός Νόμος: οδηγός επιβίωσης

«Τσουνάμι» αλλαγών στους μισθούς και στις εργασιακές σχέσεις φέρνει το νομοσχέδιο, που ψηφίστηκε από τη Βουλή και ανοίγει τον δρόμο για αντικατάσταση των κλαδικών από «ειδικές επιχειρησιακές συμβάσεις». Το μόνο που διασώζεται είναι ο κατώτερος μισθός των 740 ευρώ (ή αλλιώς μισθός ασφαλείας), που προβλέπει η εθνική συλλογική σύμβαση εργασίας.

Η διαδικασία
Οι νέες συμβάσεις θα υπογράφονται μεταξύ του εργοδότη και του σωματείου, ενώ όπου δεν υπάρχει σωματείο τη διαπραγμάτευση θα αναλαμβάνει η κλαδική ομοσπονδία. Συγκεκριμένοι όροι για την υπαγωγή μιας επιχείρησης στη ρύθμιση δεν υπάρχουν, ενώ το χειρότερο είναι πως δεν υπάρχει πλαφόν στο ποσοστό της μείωσης των μισθών.
Ετσι το ποσοστό της μείωσης θα είναι αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης του εργοδότη και του συνδικάτου και μπορεί να φτάνει ακόμα και το 26%. Ενδεικτικά αναφέρεται πως σήμερα ένας τραπεζοϋπάλληλος παίρνει ως βασικό μισθό 1.000 ευρώ, ενώ ο κατώτερος μισθός με βάση την εθνική συλλογική σύμβαση είναι 740 ευρώ (νεοεισερχόμενοι).
Οι κλάδοι που αναμένεται να βρεθούν στο επίκεντρο της «σύγκρουσης» για τους νέους μισθούς είναι οι εξής:

• Τραπεζικοί υπάλληλοι. Θα βρεθούν στο επίκεντρο των επερχόμενων αλλαγών στις εργασιακές σχέσεις. «Πιστεύω πως δεν θα υπάρξει κανένας σύλλογος που να προχωρήσει σε μια τέτοια προδοσία και να υπογράψει επιχειρησιακές συμβάσεις», τονίζει ο πρόεδρος της ΟΤΟΕ Σταύρος Κούκος. Μάλιστα, έχει ήδη καλέσει τους προέδρους των πρωτοβάθμιων σωματείων να εξουσιοδοτήσουν την ομοσπονδία να συμμετάσχει σε αυτού του είδους τις συζητήσεις.
• Εργαζόμενοι στο εμπόριο. «Είναι ορατός ο κίνδυνος οι εργοδότες να επιχειρήσουν να εφαρμόσουν σε ευρεία κλίμακα τις ειδικές επιχειρησιακές συμβάσεις», σημειώνει ο γ.γ. της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Υπαλλήλων Ελλάδος, Θάνος Βασιλόπουλος, και προσθέτει πως «το συνδικάτο έχει ως πρώτο καθήκον να προστατεύσει μισθούς και συμβάσεις. Δεν μπορούμε να δεχτούμε να χαθούν κεκτημένα δεκαετιών και να οδηγηθούμε σε εργασιακό Μεσαίωνα».
• Εργαζόμενοι στον τουρισμό και στον επισιτισμό. Μόνο ο ένας στους τρεις εργαζόμενους στον χώρο έχει καταφέρει να εξασφαλίσει τον μισθό της συλλογικής σύμβασης και ασφαλιστική κάλυψη. Υπολογίζεται πως οι «νόμιμοι» εργαζόμενοι στον τουρισμό και στον επισιτισμό είναι 200.000, ωστόσο άλλοι 400.000 εργαζόμενοι δραστηριοποιούνται, με περιορισμένα όμως δικαιώματα.

ΔΙΠΛΟ ΧΤΥΠΗΜΑ
Στην πρέσα συντάξεις και Ταμεία
Διπλό θα είναι το «χτύπημα» στο ασφαλιστικό σύστημα από τη μείωση των μισθών μέσα από τις νέες επιχειρησιακές συμβάσεις εργασίας. Από τη μία πλευρά θα θιγούν οι ασφαλισμένοι, καθώς η μείωση των μισθών οδηγεί σε μείωση των συντάξεων, και από την άλλη πλευρά θα χάσουν τα Ταμεία, καθώς θα συρρικνωθούν τα έσοδα από τις εισφορές.
Το ποσό της μείωσης της σύνταξης θα εξαρτηθεί από την… πτώση των μισθών και μπορεί να φτάνει τα 200 ευρώ τον μήνα. Μάλιστα η μείωση δεν θα αφο¬ρά μόνο στα Ταμεία κύριας ασφάλισης, αλλά και στα επικουρικά, με αποτέλεσμα να είναι ακόμα μεγαλύτερες οι απώλειες.
Για παράδειγμα, εργαζόμενος με μισθό 2.400 ευρώ θα πάρει έπειτα από 35 έτη σύνταξη 1.662 ευρώ. Ωστόσο αν ο μισθός του πέσει στα 2.000 ευρώ, αυτό θα συμπαρασύρει τη σύνταξη προς τα κάτω και θα πρέπει να περιοριστεί στα 1.400 ευρώ. Ο δικηγόρος Δημήτρης Μπούρλος, που ειδικεύεται σε εργατικά και ασφαλιστικά θέματα, σημειώνει χαρακτηριστικά πως «τυχόν μείωση των αποδοχών αναμφίβολα θα οδηγήσει σε περιορισμό των εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων και κυρίως του ΙΚΑ. Επιπλέον, σε αρκετές περιπτώσεις θα οδηγήσει σε μείωση των συντάξεων».

Δώδεκα ανατροπές στις εργασιακές σχέσεις, που οδηγούν σε μείωση μισθών, περικοπή αποζημιώσεων και επέκταση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης, τίθενται σε ισχύ.
Με τις νέες ρυθμίσεις επιτρέπεται η υπογραφή επιχειρησιακών συμβάσεων εργασίας που θα «σπάνε» τις κλαδικές συμβάσεις και θα οδηγούν σε μείωση των καταβαλλόμενων αποδοχών. Ουσιαστικά ανοίγει ο δρόμος για μείωση μισθών έως και 26% και είναι ορατός ο κίνδυνος οι αποδοχές χιλιάδων εργαζομένων να υποχωρήσουν στα επίπεδα της εθνικής συλλογικής σύμβασης.

Πιέσεις
Στο μεταξύ, το «παράθυρο» που ανοίγει για το σπάσιμο των κλαδικών συμβάσεων εργασίας εκτιμάται πως θα δώσει την ευκαιρία σε ορισμένους εργοδότες να πιέσουν ακόμα και για ατομικές συμφωνίες.
Το φαινόμενο είναι εντονότερο στο εμπόριο και στον τουρισμό, όπου το ποσοστό των εργαζομένων που δέχεται πιέσεις για ατομικές συμβάσεις κυμαίνεται από 20% έως 40%.
Αναλυτικά οι αλλαγές στο καθεστώς των συλλογικών συμβάσεων έχουν ως εξής:
1 Επιτρέπεται η υπογραφή «ειδικών επιχειρησιακών συλλογικών συμβάσεων», οι οποίες θα υπερισχύουν των κλαδικών συμβάσεων χωρίς περιορισμούς.

2 Το ποσοστό της μείωσης των μισθών θα αποφασίζεται στη διαπραγμάτευση και θα διαφοροποιείται ανά επιχείρηση. Αυτό στην πράξη σημαίνει πως θα υπάρχουν μισθοί? πολλών ταχυτήτων σε κάθε κλάδο, αφού η κάθε επιχειρησιακή σύμβαση θα έχει τους δικούς της όρους. Εκτιμάται πως οι μειώσεις των μισθών -μέσα από την υπογραφή των νέων συμβάσεων- θα φτάσουν έως και το 26%.

3 Ο κατώτερος μισθός που προβλέπεται στην εθνική συλλογική σύμβαση ασφαλείας και σήμερα διαμορφώνεται στα 740 ευρώ δεν μπορεί να σπάσει.

4 Εκτός από τους μισθούς, οι νέες επιχειρησιακές συμβάσεις θα ρυθμίζουν και τις εργασιακές σχέσεις.  Συγκεκριμένα, θα καθορίζουν τον αριθμό των θέσεων εργασίας, τους όρους και τις προϋποθέσεις μερικής απασχόλησης, εκ περιτροπής εργασίας και διαθεσιμότητας, καθώς και κάθε άλλο όρο εφαρμογής.

ΔΕΝ ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΖΟΝΤΑΙ ΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ
«Γκρίζες ζώνες» για τις νέες συμβάσεις
Δεν προσδιορίζονται συγκεκριμένα κριτήρια για την υπαγωγή μίας επιχείρησης στη ρύθμιση για τις νέες συλλογικές συμβάσεις εργασίας. «Γκρι» σημεία υπάρχουν και στο ποσόν της αποζημίωσης σε περίπτωση απόλυσης ενός εργαζομένου μετά την υπογραφή της επιχειρησιακής σύμβασης.
Συγκεκριμένα προβλέπονται οι εξής αλλαγές στο καθεστώς των συλλογικών συμβάσεων εργασίας:
5 Δεν αποσαφηνίζονται τα κριτήρια για την υπαγωγή μιας επιχείρησης στη συγκεκριμένη ρύθμιση. Το μόνο που προβλέπεται είναι πως τα εμπλεκόμενα μέρη υποβάλλουν από κοινού αιτιολογική έκθεση προς το Συμβούλιο Κοινωνικού Ελέγχου Επιθεώρησης Εργασίας.
6 Ο τρόπος υπολογισμού της αποζημίωσης λόγω απόλυσης δεν έχει αποσαφηνιστεί πλήρως. Συγκεκριμένα, σε περίπτωση παραβίασης των όρων η επιχειρησιακή σύμβαση είναι άκυρη και η αποζημίωση υπολογίζεται με βάση τις αποδοχές της κλαδικής σύμβασης εργασίας. Ωστόσο φαίνεται πως σε όσες περιπτώσεις δεν υπάρχει ρήτρα στην επιχειρησιακή σύμβαση που να απαγορεύει τις απολύσεις, η αποζημίωση θα υπολογίζεται με βάση τον νέο μισθό. Αυτό στην πράξη σημαίνει πως η αποζημίωση θα είναι «πετσοκομμένη».
7 Τη διαπραγμάτευση στις μεγάλες επιχειρήσεις θα την αναλάβουν τα σωματεία (όπου αυτά υπάρχουν). Στις επιχειρήσεις με λιγότερους από 50 εργαζομένους τον ρόλο αυτόν μπορεί να αναλάβει το αντίστοιχο κλαδικό σωματείο. Πάντως, σε όσες περιπτώσεις δεν υπάρχει συμφωνία του εργοδότη και του σωματείου δεν θα μπορεί να εφαρμόζεται επιχειρησιακή σύμβαση εργασίας. Τη διάταξη αυτή θέλουν να «αξιοποιήσουν» τα συνδικάτα, ώστε να? μπλοκάρουν το σπάσιμο των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων και να εμποδίσουν τη μείωση των μισθών.
«Αγγίζουν» κυρίως τους νέους
Οι ρυθμίσεις στις ευέλικτες μορφές απασχόλησης
Απολύσεις χωρίς αποζημίωση για τη δοκιμαστική περίοδο 12 μηνών. Στους 36 μήνες επεκτείνεται η «ενοικίαση» προσωπικού. Επανακαθορίζεται ο τρόπος υπολογισμού των αμοιβών στη μερική απασχόληση
Μεγαλύτερη θα είναι η ευελιξία στην αγορά εργασίας, με τις ανατροπές να αγγίζουν κατά κύριο λόγο τους νεοπροσληφθέντες, τους μερικώς απασχολούμενους, αλλά και τους «ενοικιαζόμενους» εργαζομένους.
Αναλυτικά οι κυριότερες αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις είναι οι εξής:
8 Χωρίς αποζημίωση θα απολύονται όσοι προσλαμβάνονται για «δοκιμαστική περίοδο εργασίας» 12 μηνών. Στην περίπτωση αυτή η σύμβαση εργασίας μπορεί να καταγγελθεί χωρίς προειδοποίηση και χωρίς αποζημίωση απόλυσης, εκτός κι αν έχει συμφωνηθεί από τα συμβαλλόμενα μέρη κάτι άλλο.
9 Η αποζημίωση απόλυσης για όσους απασχολούνται από 12 έως 24 μήνες πέφτει στον έναν μήνα (από δύο που ήταν μέχρι σήμερα). Είναι η δεύτερη παρέμβαση μέσα σε λίγους μήνες στο καθεστώς των αποζημιώσεων, καθώς το καλοκαίρι με νόμο μειώθηκε το καταβαλλόμενο ποσό σε περίπτωση προειδοποίησης.
Μερική απασχόληση
10 Ο τρόπος υπολογισμού της αμοιβής όσων εργάζονται με μερική απασχόληση επανακαθορίζεται. Συγκεκριμένα η αμοιβή τους, συμπεριλαμβανομένης της αμοιβής από τυχόν πρόσθετη εργασία, πέρα από αυτήν που έχει συμφωνηθεί, θα είναι ανάλογη με την αμοιβή του συγκρίσιμου εργαζομένου (δηλαδή του εργαζομένου πλήρους απασχόλησης σε ανάλογη θέση εργασίας), χωρίς προσαυξήσεις.
11 Ο χρόνος της διαθεσιμότητας των εργαζομένων στις επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα επεκτείνεται από τους 6 στους 9 μήνες.
12 Η διάρκεια της απασχόλησης εργαζομένων σε έμμεσο εργοδότη (με τυχόν παρατάσεις) καθορίζεται στους 36 μήνες από τους 18 μήνες που είναι σήμερα (πρόκειται για τις περιπτώσεις της «ενοικίασης» προσωπικού). Ωστόσο, μετά την πάροδο των 36 μηνών ο εργαζόμενος θεωρείται ότι έχει σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου με τον έμμεσο εργοδότη.

Προστασία
Τις τελευταίες εξελίξεις στις εργασιακές σχέσεις σχολιάζει με δηλώσεις του στο «Εθνος» ο γραμματέας Τύπου και δημοσίων σχέσεων της ΓΣΕΕ Στάθης Ανέστης.
Οπως χαρακτηριστικά σημειώνει «η ελληνική αγορά εργασίας είναι πλήρως απελευθερωμένη και άναρχη. Αυτό που επιβάλλεται στις σημερινές συνθήκες είναι η ενίσχυση και η προστασία των εργασιακών δικαιωμάτων και όχι η πλήρης και απροκάλυπτη ισοπέδωσή τους. Οι εργαζόμενοι θα ακυρώσουν στην πράξη αυτές τις σκληρές και νεοφιλελεύθερες συνταγές».
ΟΜΕΔ
Πότε προβλέπεται η προσφυγή για εργοδότες και συνδικάτα

• Αλλαγές υπάρχουν και στον Οργανισμό Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ), στον οποίο μπορούν να προσφεύγουν εργοδότες και συνδικάτα σε περίπτωση που δεν υπάρχει συμφωνία για την υπογραφή συλλογικής σύμβασης εργασίας. Συγκεκριμένα:
• Η μεσολάβηση και η διαιτησία θα λαμβάνει υπόψη την οικονομική κατάσταση και την εξέλιξη της ανταγωνιστικότητας της παραγωγικής δραστηριότητας, στην οποία αναφέρεται η συλλογική διαφορά.
• Η προσφυγή στη διαιτησία μπορεί να γίνεται σε οποιοδήποτε στάδιο των διαπραγματεύσεων με κοινή συμφωνία των μερών ή μονομερώς σε συγκεκριμένες περιπτώσεις.
• Η προσφυγή στη διαιτησία περιορίζεται στον καθορισμό βασικού ημερομισθίου ή μισθού. Για τα λοιπά θέματα μπορεί να συνεχιστεί οποτεδήποτε η συλλογική διαπραγμάτευση προκειμένου να συναφθεί συλλογική σύμβαση εργασίας.
• Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΟΜΕΔ από 11μελές γίνεται 7μελές. Θα μετέχουν έξι εκπρόσωποι των κοινωνικών εταίρων και ένας πρόεδρος κοινής αποδοχής. Ολες οι αποφάσεις του διοικητικού συμβουλίου λαμβάνονται με την ομόφωνη απόφαση και των 7 μελών του.

Πηγή: Έθνος