Μεταρρύθμιση στα Α.Ε.Ι.

Τι απαντά το υπουργείο στους πρυτάνεις

Να αποσαφηνίσει ορισμένα σημεία του κειμένου διαβούλευσης για τις αλλαγές στην ανώτατη εκπαίδευση, αλλά και να αντικρούσει τις ενστάσεις των πρυτάνεων και των πανεπιστημιακών επιχειρεί το υπουργείο Παιδείας, μέσα από ερωτήσεις – απαντήσεις για τα βασικότερα ζητήματα που απασχολούν την πανεπιστημιακή κοινότητα.
Μεταξύ άλλων, επισημαίνεται ότι η σημαντικότερη αλλαγή που προτείνεται στη διοίκηση των ιδρυμάτων είναι η υιοθέτηση του Συμβουλίου, ενώ όσον αφορά τη χρηματοδότηση, ένα ποσοστό της θα κατανέμεται στη βάση στόχων, βαθμού εκπλήρωσή τους και συγκεκριμένων ποσοτικών και ποιοτικών δεικτών.
Οι σημαντικότερες ερωτήσεις – απαντήσεις έχουν ως εξής:
1- Σε τι διαφέρουν οι αλλαγές που προτείνονται τώρα σε σχέση με τις αλλαγές που έχουν επιχειρηθεί μέχρι σήμερα;

Απάντηση: Οι μέχρι σήμερα προσπάθειες αλλαγών επικεντρώνονταν στην επίλυση προβλημάτων που η ίδια η προηγούμενη νομοθεσία αλλά και η συνεπακόλουθη λειτουργία των ιδρυμάτων προκαλούσε (π.χ. σύνθεση εκλεκτορικών σωμάτων για εκλογές καθηγητών, σύνθεση εκλεκτορικών σωμάτων για εκλογές πρυτάνεων και προέδρων κ.λπ.), χωρίς να προσαρμόζει την εσωτερική λειτουργία των ιδρυμάτων στη νέα διεθνή πραγματικότητα. Σήμερα, επιχειρούμε κάτι διαφορετικό. Προσπαθούμε να αλλάξουμε συνολικά τη δομή του ΑΕΙ με τρόπο ώστε η πολιτεία να θέτει μεν τους γενικούς στόχους και τις κατευθύνσεις των ιδρυμάτων, αλλά τα ίδια τα ΑΕΙ να αναλαμβάνουν την ευθύνη για όλα τα θέματα της ακαδημαϊκής λειτουργίας. Θέλουμε έναν νόμο – πλαίσιο λιτό και σαφή. Μιλάμε, δηλαδή, για ουσιαστική ακαδημαϊκή αυτοτέλεια των πανεπιστημίων, με ταυτόχρονη ουσιαστική εποπτεία του κράτους.
2- Ποια είναι η σημαντικότερη αλλαγή που προτείνεται όσον αφορά στη διοίκηση των ιδρυμάτων;

Απάντηση: Η σημαντικότερη αλλαγή είναι η υιοθέτηση του Συμβουλίου του ΑΕΙ. Το Συμβούλιο αποτελεί μια μορφή διοίκησης που έχει υιοθετηθεί σε σχεδόν όλες τις χώρες της Ευρώπης (π.χ. Δανία, Σουηδία, Αυστρία, Ελβετία, Ολλανδία, Γαλλία, Πορτογαλία κ.τ.λ.). Το Συμβούλιο περιλαμβάνει μεταξύ των μελών του καταξιωμένα στην κοινωνία πρόσωπα που μπορούν να συμβάλουν στην απαραίτητη αλληλεπίδραση της κοινωνίας με το πανεπιστήμιο.
3- Πόσα θα είναι τα μέλη του Συμβουλίου και πόσα από αυτά θα είναι μη πανεπιστημιακοί;

Απάντηση: Οι διεθνείς πρακτικές ποικίλλουν όσον αφορά στον αριθμό των μελών του συμβουλίου από πολυπρόσωπα (π.χ. έως και 70) έως και ολιγοπρόσωπα (π.χ. έως και 7). Για την περίπτωση της χώρας μας, καταλληλότερη θεωρείται μια ολιγοπρόσωπη σύνθεση Συμβουλίου, για να είναι αποτελεσματική και επ’ αυτού αναμένουμε τα συμπεράσματα της διαβούλευσης
Υπάρχουν Συμβούλια, στα οποία τα εξωτερικά μέλη εκλέγονται, άλλα στα οποία μερικά τουλάχιστον εξωτερικά μέλη διορίζονται, άλλα όπου συμμετέχουν θεσμικοί φορείς των τοπικών κοινωνιών και άλλα όπου τα εξωτερικά μέλη επιλέγονται με διάφορες άλλες διαδικασίες.
4-Πρέπει να υπάρχουν ακαδημαϊκά μέλη σε αυτό το Συμβούλιο και, αν ναι, αυτά θα πρέπει να προέρχονται από το ίδιο το ΑΕΙ ή ενδεχομένως και από άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα;

Απάντηση: Ναι, θα υπάρχουν ακαδημαϊκά μέλη, τα οποία θα προέρχονται από το ίδιο το ίδρυμα. Η συνολική σύνθεση συνδέεται με τις αρμοδιότητες του Συμβουλίου.
5 -Πώς θα επιλέγεται ο πρύτανης/πρόεδρος ΤΕΙ στη νέα δομή του πανεπιστημίου/ΤΕΙ;

Απάντηση: Και εδώ, οι διεθνείς πρακτικές συγκλίνουν στη διαδικασία που έχει προταθεί από το υπουργείο Παιδείας, δηλαδή, σε μια διεθνή πρόσκληση, στην οποία να μπορούν να ανταποκρίνονται όσοι ενδιαφέρονται. Θα συγκροτείται μια επιτροπή που θα διερευνά τις υποψηφιότητες, αλλά ταυτόχρονα θα μπορεί να προσεγγίσει πρόσωπα που θα είχαν τα επιθυμητά χαρακτηριστικά για να εκδηλώσουν ενδιαφέρον. Σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική, προτείνεται η διοργάνωση δημόσιας ακρόασης των υποψηφίων από τη Σύγκλητο ή ομάδα που αυτή θα ορίσει.
6- Ποιες θα είναι οι αρμοδιότητες του πρύτανη/προέδρου με τον νέο νόμο και σε τι θα διαφέρουν από αυτές που είχε μέχρι σήμερα;

Απάντηση: Στο νέο σύστημα διοίκησης ο πρύτανης/πρόεδρος θα είναι ο ακαδημαϊκός ηγέτης του ιδρύματος. Οσον αφορά στις ακαδημαϊκές του ικανότητες, αυτές θα έχουν κριθεί κατά τη διαδικασία της επιλογής του και θα έχουν υψηλότατες προδιαγραφές (standards).
ΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

Πώς θα γίνεται η χρηματοδότηση των Ιδρυμάτων
7- Πώς θα διαμορφωθεί η χρηματοδότηση των ΑΕΙ;

Απάντηση: Η δημόσια χρηματοδότηση των ιδρυμάτων θα εξακολουθήσει να παρέχεται με τους όρους που γίνεται σήμερα σε όλα τα ιδρύματα. Ωστόσο, ένα ποσοστό αυτής της χρηματοδότησης (το οποίο στο εξωτερικό ποικίλλει από 5 έως 30%) θα κατανέμεται στη βάση στόχων, βαθμού εκπλήρωσής τους και συγκεκριμένων ποσοτικών και ποιοτικών δεικτών και κριτηρίων. Προϋπόθεση για χρηματοδότηση, βεβαίως, θα είναι συγκεκριμένες, διαφανείς και αδιάβλητες διαδικασίες αξιολόγησης και πιστοποίησης.
8- Τι θα γίνει αν η χρηματοδότηση δεν επαρκεί για να καλύψει όλες τις ανάγκες του Ιδρύματος;

Απάντηση: Οι ανάγκες κάθε Ιδρύματος και η χρηματοδότησή τους θα έχει προσδιοριστεί με τις προγραμματικές συμφωνίες. Το κράτος θα αναλαμβάνει την ευθύνη της χρηματοδότησης των δραστηριοτήτων που θα έχουν συμφωνηθεί. Φυσικά, το κάθε Ίδρυμα, θα έχει την ευχέρεια να αναζητεί και πόρους από άλλες πηγές για να δημιουργήσει και άλλες δραστηριότητες πέραν αυτών που έχουν συμφωνηθεί με το κράτος (πράγμα που συμβαίνει και σήμερα σε ορισμένα ΑΕΙ). Για παράδειγμα, θα μπορεί να αποδέχεται εξωτερικές χρηματοδοτήσεις (χορηγίες) για καθηγητικές θέσεις. Οι χρηματοδοτήσεις αυτές θα αφορούν μόνο την ίδρυση της θέσης και οι χρηματοδότες δεν θα έχουν καμιά δικαιοδοσία στο ακαδημαϊκό μέρος της διαδικασίας ούτε φυσικά στην εκλογή του Καθηγητή που θα καταλαμβάνει τη θέση που θα έχει χρηματοδοτηθεί.
9 -Υπάρχει σκέψη για επιβολή διδάκτρων στα ΑΕΙ;

Απάντηση: Όπως προβλέπει το άρθρο 16 του Συντάγματος, η εκπαίδευση στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα αποτελεί υποχρέωση του κράτους και παρέχεται δωρεάν.
10- Ποιος θα αποφασίζει και ποιος θα καθορίζει τα προγράμματα σπουδών και τις Σχολές σε κάθε Ίδρυμα;

Απάντηση: Εδώ θα έχουμε μία σημαντική μεταβολή από τη μέχρι σήμερα υφιστάμενη κατάσταση όπου την τελική απόφαση έπαιρνε το Υπουργείο Παιδείας. Το Υπουργείο Παιδείας μέχρι σήμερα έπαιρνε τις αποφάσεις αυτές χωρίς να αξιολογεί τα ουσιαστικά στοιχεία των προτάσεων, κυρίως με κριτήριο την ικανότητα καθηγητών ή άλλων παραγόντων να πείσουν την Ηγεσία του Υπουργείου για την αναγκαιότητα ίδρυσης ενός νέου προγράμματος. Με τα νέα δεδομένα, η αποκλειστική ευθύνη της δημιουργίας προγραμμάτων σπουδών θα ανήκει στο ίδιο το Ίδρυμα. Για το Ίδρυμα όμως θα υφίστανται πλέον οι ασφαλιστικές δικλείδες, ώστε να μην οδηγείται σε ένα ατέλειωτο πολλαπλασιασμό προγραμμάτων σπουδών, χωρίς την αντίστοιχη δυνατότητα υποστήριξης με το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό, τις υποδομές και τα εργαστήρια .
11- Τι θα γίνει με τους αιώνιους φοιτητές;

Απάντηση: Η νέα δομή θα επιτρέψει στα Πανεπιστήμια να λειτουργούν σύμφωνα με τις διεθνείς προδιαγραφές, να παρακολουθούν την πορεία των φοιτητών τους και να τους καθοδηγούν έτσι ώστε να μην αφήνουν κενά, να αξιοποιούν τις δυνατότητες που προσφέρει το πανεπιστήμιο, και να ολοκληρώνουν τις σπουδές τους στον απαιτούμενο χρόνο για το καλό των ιδίων και των οικογενειών τους.

Πηγή: Έθνος