Ο πολιτισμός στο λαβύρινθο των ΜΚΟ και των επιδοτήσεων

Ο «πολιτισμός» ήταν ανέκαθεν μία δύσκολη υπόθεση και μία εύκολη λέξη. Το ίδιο κι οι έννοιες «πολιτιστικές δράσεις» κι «εκπαιδευτικές δραστηριότητες», οι οποίες χρησιμοποιούνται κατά κόρον από δεκάδες αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρείες.

Ανταποκρίνονται πράγματι οι δραστηριότητες αυτών των εταιρειών στον πολιτισμό και την εκπαίδευση και μάλιστα, προσφέροντας έργο υπέρ της απασχόλησης και της κατάρτισης ανέργων, ικανό να επιδοτηθεί;

Για τον κατάλογο που δημοσιοποίησε ο υπουργός Εργασίας Γ. Κουτρουμάνης με τις 707 επιδοτούμενες επί κυβέρνησης Ν.Δ. ΜΚΟ γράψαμε και χθες, χωρίς να θεωρούμε ότι αυτή η μέθοδος επιδοτήσεων συλλόγων και ομάδων με υπαρκτό και σοβαρό ή πολύ αμφισβητούμενο έργο ήταν «νεοδημοκρατικό» προνόμιο. Στο πολιτιστικό ρεπορτάζ μάλιστα χρόνια τώρα χαζεύαμε τις δράσεις και τους συλλόγους που επιδοτούσε το ΥΠΠΟ, μέσω του «ειδικού λογαριασμού». Οσο παχύτερες φαίνονταν οι αγελάδες τότε, τόσο πιο αβρό ήταν το υπουργείο προς κάθε αιτούντα. Αποτέλεσμα; Ακόμα θυμόμαστε τους καταλόγους π.χ. της εποχής Βενιζέλου στο ΥΠΠΟ κι αντιστοίχως της εποχής Ζαχόπουλου. Μετά καταργήθηκε ο «ειδικός λογαριασμός», αλλά βρέθηκε το παράθυρο των ΜΚΟ.

Σ’ αυτές που περιλάμβανε ο κατάλογος της διετίας 2007-2009, η «Σπείρα-Σπείρα» και οι «Ροές» ήταν μεταξύ των επιδοτούμενων οι πιο αναγνωρίσιμες επωνυμίες στο χώρο του πολιτισμού και οι υψηλότερα χρηματοδοτούμενες (με 250.000 ευρώ εκάστη). Δεν ήταν όμως οι μόνες που μονοπωλούν το ενδιαφέρον.

Παλιός γνώριμος

Ο Αναπτυξιακός Πολιτιστικός Οργανισμός του ΥΠΠΟ π.χ., που έλαβε τα έτη 2007-2009 το ποσόν των 90.000 ευρώ, είναι ένας παλαιός γνώριμος των πολιτιστικών δημοσιευμάτων μας και όχι μόνον. Ο «Ιός» της «Ε» είχε αφιερώσει ολόκληρο θέμα το 2008 στην αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία που ιδρύθηκε το 2005 από το Δ.Σ. της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Υπουργείου Πολιτισμού (ΠΟΣΥΠΠΟ) και από τρία φυσικά πρόσωπα, μόνιμους υπαλλήλους του ΥΠΠΟ και συνδικαλιστές. Η εταιρεία προσέθεσε αργότερα στην επωνυμία της και τον τίτλο «Περίστυλον» (ομώνυμο της περιοδικής της έκδοσης) και το 2007 επιδοτήθηκε από τον ειδικό λογαριασμό του ΥΠΠΟ με 100.000 ευρώ. Μετά πέρασε στις ΜΚΟ.

Τον «Ιασμο» τον γνωρίσαμε χρόνια πριν ως τη σχολή δραματικής τέχνης που ίδρυσε και διηύθυνε μέχρι το θάνατό του ο Βασίλης Διαμαντόπουλος. Τα τελευταία χρόνια καλλιτεχνική διευθύντρια είναι η βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Πέμη Ζούνη. Ως μη κερδοσκοπική εταιρεία με την επωνυμία «Θεατρικά Δρώμενα Ιασμος», «ενεργοποιείται στον χώρο της Θεατρικής Εκπαίδευσης με την Ανωτέρα Σχολή Θεάτρου-Κινηματογράφου-Τηλεόρασης». Εχει πάντως δίδακτρα: 450 ευρώ το μήνα για την παρακολούθηση της σχολής και 350 ευρώ για το θεατρικό εργαστήρι. Το διάστημα που εξετάζουμε επιδοτήθηκε με 25.000 ευρώ.

Από τις γνωστές επωνυμίες στο πολιτιστικό ρεπορτάζ είναι και η Εταιρεία Συναυλιών Φόρμιγξ (58.192 ευρώ), διοργανώτρια των μουσικών φεστιβάλ του Ναυπλίου και της Ρόδου. Αγνωστο μάς είναι ωστόσο το διαδικτυακό περιοδικό για το θέατρο «Επί Σκηνής» (25.000 ευρώ) ή η «ελεύθερη σύμπραξη ξένων και Ελλήνων εικαστικών» που γίνεται με τη μεσολάβηση της εταιρείας «Σημείον Τέχνης» (75.000 ευρώ). Στην τελευταία αναγνωρίζουμε όμως το όνομα του ζωγράφου Γιώργου Ξένου, που έχει την καλλιτεχνική διεύθυνση της εταιρείας.

Σε ό,τι αφορά το «Πολυθέαμα Κρόκο και Λίνο» (25.000) σηκώνουμε τα χέρια ψηλά. Αν ισχύουν όμως οι πληροφορίες του Διαδικτύου, πρόκειται για εταιρεία με έδρα τη Δράμα υπηρεσιών θεάματος, με τους κλόουν Κρόκο και Λίνο να αναλαμβάνουν έναντι αμοιβής το ψυχαγωγικό κομμάτι σε βαφτίσεις, γάμους και πάρτι.

Αναγνωρίσιμη επωνυμία είναι και το Πολύτροπο Τέχνης (80.000) που «δραστηριοποιείται στην παραγωγή, οργάνωση και διοργάνωση πολιτιστικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων σε δήμους της Ελλάδας και του εξωτερικού». Εμείς το ξέρουμε ως την εταιρεία που εκπροσωπεί π.χ. τον Μίμη Πλέσσα, τον Νότη Μαυρουδή κ.ά., διοργανώνοντας τις συναυλίες τους. Είναι δηλαδή μια εταιρεία διοργάνωσης συναυλιών, όπως κι άλλες δεκάδες που δραστηριοποιούνται σ’ αυτό το πεδίο, αλλά προφανώς από τις λίγες που βρήκαν παράθυρο στις επιδοτήσεις.

Με πολιτιστικές δράσεις, όπως μια βραδιά αφιερωμένη στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Κερατέας και μια άλλη εστιασμένη στους παραδοσιακούς χορούς των Σπάτων, το «Ελληνικό Κέντρο Τέχνης και Πολιτισμού», που αναπτύσσει «πλούσια δραστηριότητα στην περιοχή των Μεσογείων και της Λαυρεωτικής», επιδοτήθηκε με 150.000 ευρώ.

Στον κατάλογο υπάρχουν και δεκάδες άλλοι πολιτιστικοί σύλλογοι που δραστηριοποιούνται στην περιφέρεια. Είναι σχεδόν αδύνατον να ελέγξει κανείς το προσφερόμενο έργο. Και η αξιολόγησή του είναι συχνά υποκειμενική, μια που ο πολιτισμός αντιμετωπίζεται από κάποιους ως η «βαριά βιομηχανία μας» κι από πολύ περισσότερους ως ένας ασαφής και μη περιφρουρήσιμος χώρος, τόσο ώστε μία έκθεση έργων ντόπιων καλλιτεχνών να θεωρείται πολιτιστική δράση άξια να επιδοτηθεί. Και μη χειρότερα.

Οι 90 φορείς και πόσα πήραν

Από τον κατάλογο με τις 707 επιδοτούμενες ΜΚΟ τη διετία 2007-2009, αναγνωρίσαμε με μια πρώτη ματιά 90 φορείς, ομάδες, εταιρείες ή συλλόγους που εμπλέκονται με τον πολιτισμό ή αναπτύσσουν και πολιτιστικές δράσεις. Είναι οι εξής:

Αναπτυξιακός Πολιτιστικός Οργανισμός ΥΠΠΟ (90.000)

«Art Syndicate», Εταιρεία Πολιτιστικής Δραστηριότητας (25.000)

«Arte con Anima» (25.000)

Εταιρεία Συναυλιών «Φόρμιγξ» (58.192)

Ελληνική Λέσχη του Βιβλίου (55.000)

Εξωραϊστικός Εκπολιστικός Σύλλογος Τραχήλας (25.000)

«Επί Σκηνής» (25.000)

Ερευνα Σύγχρονης Εκφρασης-Ομάδα θεάτρου «ΟΨ» (25.000)

Εταιρεία Πολιτιστικής Ανάπτυξης «Ηλις» (50.000)

Ενωση Πολιτιστικών Φορεών Ν. Δράμας (30.000)

Εκπολιτιστικός Εξωραϊστικός Σύλλογος Σταυρού «Αρίων» (30.000)

Εκπολιτιστικός Εξωραϊστικός Σύλλογος Κουκλεσίου Ιωαννίνων (25.000)

Ελληνικό Κέντρο Τέχνης και Πολιτισμού (150.000)

Ενωση Φίλων της Ακροπόλεως (30.000)

Ενωση Πολιτιστικών Φορέων Νομού Δράμας (30.000)

Εργαστήρι Ερευνας Παραστατικών Τεχνών «Αλμα Κάλμα» (25.000)

Εταιρεία για την Προώθηση των Τεχνών και του Πολιτισμού «Ο Θόας» (25.000)

Εκπαιδευτικό και Πολιτιστικό Ιδρυμα «Αγ. Γρηγόριος ο Παλαμάς» (25.000)

Ελληνικός Σύνδεσμος για την Πολιτιστική, Πνευματική και Ανθρωπιστική Ανάπτυξη (150.000)

Ελληνική Πολιτιστική Δράση (25.000)

Θεατρικά Δρώμενα «Ιασμος» (25.000)

Ινστιτούτο Ερευνας Διάσωσης και Προβολής Πνευματικών και Πολιτιστικών Παραδόσεων «Αγ. Μάξιμος ο Γραικός» (125.000)

Ιδρυμα Πολιτισμού και Εκπαίδευσης «Ανδρέας Λεντάκης» (25.000)

Ινστιτούτο Ανάπτυξης και Πολιτισμού «Ε-DRASI» (25.000)

Καλειδοσκόπιο» (75.000) Κέντρο Ερευνας και Τέχνης (25.000)

Λέσχη Φωτογραφίας και Κινηματογράφου Καρδίτσας (30.000)

Λύκειο Ελληνίδων (50.000)

Λύκειο Ελληνίδων Κιλκίς (25.000)

Λύκειο Ελληνίδων Θεσσαλονίκης (25.000)

Μεικτή Χορωδία Πύργου (30.000)

Μουσικοδραματικός Σύλλογος «Απόλλων» Καλού Αγρού Δράμας (30.000)

Μορφωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος Ν. Αγιονερίου «ΜΙΣΤΙ» (25.000)

Μορφωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος Αδριανής (25.000)

Μουσείο Παιδιού και Παιδικού Παιχνιδιού-«Μαριάννα Χατζητόλιου-Βιλδιρίδη» (25.000)

Μη Κερδοσκοπικό Σωματείο «Φίλοι των Ελληνικών Μαριονεττών» (50.000)

Μορφωτικός και Εξωραϊστικός Σύλλογος «Η Αγ. Μαρίνα» (25.000)

Μουσείο Ελληνικής Συλλογής Νόμπελ (25.000)

Μορφωτικός Σύλλογος-Λαογραφικό Μουσείο Ορεστιάδας και Περιφέρειας (25.000)

Ομάδα Καλλιτεχνών «Ούγκα-Κλάρα» (30.000)

Πολύτροπο Τέχνης» (80.000) Πάραλος Πολιτιστική Παρέμβαση (60.000)

Πολυπολιτισμικό κέντρο Τέχνης και Πολιτισμού (30.000)

Πολιτιστική Εταιρεία Κρήτης (110.000)

Πολιτιστική Εστία Μικρασιατών Νέας Ιωνίας Μαγνησίας-«Ιωνες» (25.000)

Πολιτιστική Εταιρεία «Πράξις» (75.000)

Πολιστικός Αναπτυξιακός Σύνδεσμος «Επικοινωνία» (25.000)

Πολιτιστικό Κέντρο Σιδηροδρομικών Περιοχής Λάρισας (90.000)

Πολιτιστικό Τρίγωνο Πρεσπών (55.000)

Πολιτιστικός και Μορφωτικός Σύλλογος Δοξάτου Δράμας (30.000)

Πολιτιστικός και Μορφωτικός Σύλλογος «Το Φλάμπουρο» (30.000)

Πολιτιστικός Ομιλος Στέγη Θεόφιλου (60.000)

Πολιτιστικός Σύλλογος Κονταριώτισσας «Πιέρες» (30.000)

Πολιτιστικός Σύλλογος Ανω Γαρούνας (30.000)

Πολιτιστικός Σύλλογος Καλαφατιωνών (30.000)

Πολιτιστικός Σύλλογος Καρπενησίου (30.000)

Πολιτιστικός και Εξωραϊστικός Σύλλογος Κατηγιώργη Προμυρίου (30.000)

Πολιτιστικό Κέντρο Ποντιακού Ελληνισμού «Ψωμιάδειον» (50.000)

Πολιτιστικός Εξωραϊστικός Σύλλογος Αφίδνες 2000 (25.000)

Πολιτιστικός Εξωραϊστικός Σύλλογος περιοχής Φουντουκλή (25.000)

Πολιτιστικός και Φιλανθρωπικός Σύλλογος «Αρμονία» (25.000)

Πολιτιστικός-Μορφωτικός Σύλλογος «Ο Αεροπος» (25.000)

Πολιτιστικός Μουσικός Σύλλογος Ν. Κιλκίς (25.000)

Πολιτιστικός Οργανισμός «Οι δρόμοι της Ελιάς» (25.000)

Πολιτιστικός Σύλλογος Αγ. Αθανασίου Δράμας (25.000)

Πολιτιστικός Σύλλογος Βασιλακίου «Ο Ερύμανθος» (25.000)

Πολιτιστικός Σύλλογος Γουμένισσας «Οι Παίονες» (25.000)

Πολιτιστικός Σύλλογος Δορκάδος Θεσσαλονίκης (75.000)

Πολιτιστικός Σύλλογος Ελατοχωριτών Θεσσαλονίκης (25.000)

Πολιτιστικός Σύλλογος Καρυών (25.000)

Πολιτιστικός Σύλλογος Κυργίων «Ο Αρίων» (25.000)

Πολιτιστικός Σύλλογος Σαρακατσάνων Ν. Δράμας «Το τσελιγκάτο» (25.000)

Πολιτιστικός Σύλλογος Στενημαχιτών «Ο Αγ. Τρύφωνας» (25.000)

Πολιτιστικός Σύλλογος Φραστιωτών «Ο Αραχθος» (25.000)

Πολιτιστικός Σύλλογος Χιοναδιτών Ηπείρου (25.000)

«Πολυθέαμα Κρόκο και Λίνο» (25.000)

Σκηνή τεχνών «Κόκκινος Φούρνος» (30.000)

«Σπείρα Σπείρα» (250.000)

Στέγη Πολιτισμού Φωλιάς (30.000)

Στέγη Φιλότεχνών Φλώρινας (90.000)

Σωματείο Φίλων Αρχαιολογικού Μουσείου Σπάρτης «Π. Σταματάκης» (25.000)

Σύλλογος Πολιτισμού και Περιβάλλοντος Κεραμωτής Νέστος (25.000)

«Σημείον Τέχνης» (75.000)

Τέχνη», Μακεδονική Καλλιτεχνική Εταιρεία Κιλκίς (30.000)

Φίλοι Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας (55.000)

Φίλοι Μουσείου της Πόλης Καρδίτσας (50.000)

Φίλοι Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης (25.000)

Φιλαρμονική Εταιρεία Νάουσας (30.000)

Χοροθέατρο «Ροές» (250.000) «Χοροστάσι» (25.000)

Ωσμωση»-Κέντρο Τεχνών και Διαπολιτισμικής Αγωγής (50.000)

Στον αέρα κινδυνεύει να τιναχθεί το πρώτο πρόγραμμα Κοινωνικής Εργασίας της κυβέρνησης, για 55.000 ανέργους, λόγω εμπλοκής δεκάδων ΜΚΟ και αστικών μη κερδοσκοπικών εταιρειών.

Το πρόγραμμα, συνολικού προϋπολιγισμού 280 εκατ. ευρώ, αφορά 55 χιλιάδες ανέργους. Ο υπουργός Εργασίας, Γ. Κουτρουμάνης, ξεκαθαρίζει με δήλωσή του στην «Κ.Ε.» ότι «χωρίς τη συμμετοχή του ΑΣΕΠ, το πρόγραμμα δεν πρόκειται να ξεκινήσει» και αναμένει την τελική απόφαση του Συμβουλίου, στις 15 Σεπτεμβρίου.

Ο υπουργός Εργασίας, μετά τις αντιδράσεις που εκδηλώθηκαν όχι μόνον από την αντιπολίτευση αλλά και από ομάδα βουλευτών της πλειοψηφίας, τις βολές του προέδρου του ΑΣΕΠ, Γ. Βέη, αλλά και τον πόλεμο καταγγελιών που ξέσπασε ανάμεσα στους φορείς που εκδήλωσαν ενδιαφέρον, έδωσε εντολή να δημοσιοποιηθούν οι δικαιούχοι ανά περιφέρεια, ώστε οι ενστάσεις που έχουν διατυπωθεί να γίνουν τις επόμενες μέρες συγκεκριμένες. Συνολικά στο πρόγραμμα θα δραστηριοποιηθούν 184 φορείς, οι μισοί στην Περιφέρεια Αττικής. Στην ιστοσελίδα epanad.gov.gr έχουν αναρτηθεί τα ονόματα των μελών των διοικητικών τους συμβουλίων.

Πολλοί από τους φορείς αυτούς δεν είχαν καμία προηγούμενη δραστηριότητα, ενώ και για ορισμένους από τους παλαιότερους φορείς εγείρονται ερωτήματα. Το πρόβλημα του ΑΣΕΠ, λοιπόν, δεν εστιάζεται αποκλειστικά στη διαδικασία επιλογής των ανέργων από τις λίστες του ΟΑΕΔ αλλά και στην επάρκεια των φορέων που θα τρέξουν το πρόγραμμα. Ο Γ. Κουτρουμάνης είχε τρεις συναντήσεις με τον Γ. Βέη, όμως σύμφωνα με πληροφορίες οι επιφυλάξεις του προέδρου του ΑΣΕΠ δεν έχουν καμφθεί. Στην περίπτωση που το Συμβούλιο επιμείνει πως πρέπει να προκηρυχθεί εκ νέου το πρόγραμμα, το πρόβλημα για την κυβέρνηση θα είναι διπλό, καθώς, πέρα από τη σκιά για πελατειακές σχέσεις, θα μετατεθεί για τον επόμενο χρόνο.

Η ιδέα για το πρόγραμμα είχε πέσει στις αρχές του χρόνου από την τέως υπουργό Εργασίας Λούκα Κατσέλη, προκειμένου να παρακαμφθούν οι περιορισμοί του μνημονίου για την πρόσληψη εργαζομένων από την κεντρική διοίκηση και την αυτοδιοίκηση. Η τελική του μορφή αποφασίστηκε στη συνεδρίαση της διυπουργικής επιτροπής για κοινωνικά θέματα στις 29 Μαρτίου 2011, υπό την προεδρία του πρωθυπουργού. Δύο ήταν οι βασικές προτάσεις που ετέθησαν στη συνεδρίαση, η πρώτη να κινηθεί το πρόγραμμα με τη σύμπραξη ΟΑΕΔ και δήμων με τη σύσταση μίας Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας που θα είχε διάρκεια ίση με το χρόνο υλοποίησης του προγράμματος και η δεύτερη πρόταση ήταν αυτή που τελικά προκρίθηκε, να κινηθεί το πρόγραμμα μέσω ΜΚΟ.

Στο διάστημα που μεσολάβησε η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας ζήτησε τη συνδρομή της ΓΣΕΕ. Αρχικά συζητήθηκε να εμπλακούν στο πρόγραμμα τα Εργατικά Κέντρα, ωστόσο η ιδέα εγκαταλείφθηκε λόγω των νομοτεχνικών αλλά και των πρακτικών προβλημάτων και τελικά συμφωνήθηκε η εμπλοκή του ΙΝΕ της ΓΣΕΕ. Επειδή όμως το ΙΝΕ και το αντίστοιχο Ινστιτούτο της ΓΣΒΕΕ, που επίσης δήλωσε συμμετοχή, δεν διαθέτουν παραρτήματα σε όλους τους νομούς, η προκήρυξη εκδήλωσης ενδιαφέροντος ήταν τελικά ανοιχτή σε Εργατικά Κέντρα, ΜΚΟ και αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρείες.

Στο χορό μπήκαν δεκάδες φορείς, εκ των οποίων αρκετοί, όπως προκύπτει από τις καταγγελίες, συστήθηκαν επί τούτου. Η κυβέρνηση δέχεται επίσης σφοδρές επικρίσεις και για την αμοιβή των δικαιούχων, η οποία ανέρχεται στο 5% του προγράμματος, προϋπολογισμού 280 εκατ. ευρώ.